ONLINE RANDEVU
Kalça Anatomisi
Kalça, uyluk kemiğini pelvise bağlayan bir eklemdir. Uyluğun tepesinde top şeklinde bir uç vardır ve bir yuva içine oturur. Kalça vücudun en esnek ve serbest hareket edebilen eklemidir ve ileri, geri, yana doğru hareket edebilir.
Sağlıklı bir kalçada, kıkırdak adı verilen yumuşak doku, topun ve yuvanın etrafını sararak bunların birlikte rahatça kaymasına yardımcı olur. Bu kıkırdak aşınır veya hasar görürse kemikler birbirine sürtünür ve sertleşir. Bu durum, yani osteoartrit, ağrıya neden olur ve hareketi kısıtlar.
Artritli bir kalça, yürümeyi, hatta sandalyeye oturmayı veya kalkmayı acı verici hale getirebilir. Kalça artriti teşhisi konulduysa ameliyata ihtiyacınız olmayabilir. Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar veya fizik tedavi rahatlama sağlayabilir. Ancak bu çabalar semptomları hafifletmiyorsa bir ortopedi cerrahına başvurmalıdır.
Kalça Protezi
Kalça protezleri kişinin değiştirilmesi gereken kalça kısmı yerine takılan yapay tıbbi malzemelerdir. Diğer tedaviler yardımcı olmadığında, kişinin yaşamını engelleyen ciddi kalça hasarı varsa genellikle kalça protezi önerilir.
Kalça protezleri metal veya plastik olarak imal edilebilir. Kalça protezi ameliyatı için değiştirilmesi gereken kısımlar eklemden ayrılarak çıkarılır. Çıkarılan parça yerine protez yerleştirilir. Kısmi ve bütün olmak üzere farklı kalça protezi türleri vardır.
Kalça Protezi Türleri
Bütün Kalça Protezi
Bütün kalça protezi en yaygın kalça ameliyatıdır. Bu protezde tüm kalçayı değiştirmek için protez kullanır. Prosedür sırasında, cerrahlar hastanın femuruna veya uyluk kemiğine bir gövde yerleştirir. Uyluk kemiğinin başını bir topla ve kalça eklemindeki doğal yuvayı yapay bir çanakla değiştirirler.
Kısmi Kalça Protezi
Kısmi kalça protezi, femur başını veya uyluk kemiğini çıkarır ve değiştirir. Femurun merkezine yerleştirilen bir gövdenin tepesine seramik veya metal bir top takılır. Cerrahlar tipik olarak bu ameliyatı belirli kalça kırığı tiplerini onarmak için yaparlar.
Kalça Protezi Ameliyatı
Kalça artroplastisi olarak da adlandırılan kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminin zarar görmüş veya yıpranmış kısımlarının yapay bir implant ile değiştirilmesi işlemidir. Kalça kırığı varsa veya şiddetli kalça ağrısı yaşanıyorsa kalça protezi ameliyatı önerilebilir.
Osteoartrit veya romatoid artrit gibi hastalıklar da bu durumların yaşanmasının nedenleri arasındadır. Kalça protezi ameliyatı, hareket aralığını iyileştirmeye, ağrıyı azaltmaya, gücü artırmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Hangi Hastalıkların Tedavisinde Uygulanır?
Kalça protezi ameliyatı, kalça ağrısı günlük işleri yapmaya veya bağımsız yürümeye engel oluyorsa yaptırılır. Kalça ağrısı olan herkesin kalça protezi ameliyatına ihtiyacı yoktur. Kalça protezi genellikle yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.
Kalça protezi ameliyatı genellikle kalça ekleminin hasar görmesi sonucu kişinin hareket kabiliyetinin azalması sonucu tercih edilir. Bunun dışında dinlenme sırasında dahi kalça bölgesinde ağrı hissedilmesi de ameliyat için bir sebeptir.
Kalça protezi ameliyatının en yaygın nedeni kireçlenmedir. Farklı koşullar ve aşırı aşınma, yıpranma gibi hayat boyu meydana gelebilen faktörler kalçayı etkileyerek artan ağrıya ve yürüme güçlüğüne neden olabilir.
Kalça Protezi Ameliyatının Gerektiği Durumlar:
- Kalça kırığı
- Kalça çıkığı
- Osteoartrit – kireçlenme
- Ön kalça ve kasıkta ağrı
- Kaymış femur başı epifizi
- Legg-Calvé-Perthes hastalığı
- Çocukluk çağı kalça bozuklukları
- Dinlenme sırasında devam eden kalça ağrısı
- İnflamatuar artrit: romatoid artrit, psoriatik artrit
- Kalça ağrısına bağlı fiziksel aktivitelerde kısıtlanma
- Ağrıdan kurtulma, kalça protezi ameliyatının en büyük yararı ve ana nedenidir.
Kalça Protezi Ameliyatı Planlaması
Kalça protezi ameliyatı öncesi, ortopedi cerrahi kişinin yaşına, aktivite seviyesine, kemiğin kalitesine göre protezler için önerilerde bulunur. Ameliyata hazırlanmak için, kişi çeşitli tetkiklerden geçilir. Bu tetkikler ile ameliyattan önce kişinin tıbbi riski değerlendirilir.
- Fiziksel muayene
- Elektrokardiyogram
- Tıbbi geçmişin öğrenilmesi
- Kalp-damar hastalıkları kontrolü
- Vücut ağırlığının değerlendirilmesi
- Kalça kaslarının gücünün kas testi ile ölçülmesi
Kalça Protezi Ameliyatı Yöntemleri Nelerdir?
Minimal invaziv kalça protezi ameliyatı, geleneksel veya açık cerrahiden daha az invaziv olan her türlü cerrahi için kullanılan bir ameliyattır. Minimal invaziv kalça protezleri, kalça eklemi çevresinde daha az ve daha küçük kesikler kullanır.
Minimal invaziv kalça replasmanları için en uygun adaylar tipik olarak minimal veya orta derecede deformiteye sahip kişilerdir. Fakat kalçanın büyük kısımlarının değiştirilmesi gereken durumlarda açık ameliyat tercih edilir. Açık ameliyatlar geniş kesiler ile gerçekleştirilen standart ameliyat çeşitleridir.
Kalça Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Total kalça artroplastisi planlandığında bir cerrah kalçanın gerekli parçalarını plastik ve metalden yapılmış sağlam bir implant ile değiştirir. Aynı zamanda femur başı da bu ameliyat sırasında değiştirilir. Kalça protezi genel anestezi veya epidural anestezi altında altında gerçekleştirilebilir.
Epidural anestezi, vücudun alt kısmının uyuşturulduğu anestezi yöntemidir. Genel anestezi altına alınması gerekmeyen kişilerde bu yönteme başvurulabilir. Cerrahlar kalça protezi ameliyatı yaparken arkadan veya önden kesi yapılarak uygulanabilen prosedürler kullanırlar. Ameliyatın tamamlanması genellikle yaklaşık 60-90 dakika sürer.
Kalça Protezi Ameliyatı Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Fizik tedaviye başlanması
- Fazla kilo almaktan kaçınılması
- Terapötik egzersiz desteği alınması
- Klozet yükseltici aparatlar kullanımı
- Yara bölgesinin temiz ve kuru tutulması
- Banyoda kullanmak üzere tutamak takılması
- Yürümeye yardımcı malzemeler kullanılması
- Doktor kontrolünde fiziksel aktivite uygulaması
- Gerekli durumlarda doktor ile iletişime geçilmesi
- Reçete edilen ilaçların doğru şekilde kullanılması
- Ayakkabıların uzun süre eğilme gerektirmeyen tasarımda tercih edilmesi
Ameliyattan sonra kalçanın 1 hafta boyunca yerinde tutulmasını sağlayan bir pansuman uygulanır. Kesiği kapatan dikişler ameliyattan yaklaşık 10-14 gün sonra çıkarılır ve steril şeritlerle değiştirilebilir. Cerrahınız yarayı kapatmak için yapıştırıcı kullandıysa uç dikişler yaklaşık 1 ay sonra yavaş yavaş düşer.
Kalça protezi veya revizyon ameliyatından herkes farklı şekilde iyileşir. Önemli olan hareket etmeye devam etmek, ancak kendinizi hızlandırmak ve yavaş yavaş daha aktif hale gelmeyi desteklemektir.
Ameliyattan sonra hastanede birkaç gün kalmak gerekebilir. Ameliyattan sonraki ilk 4 ila 6 hafta boyunca, yürümenin kolaylaşması ve kalçaya basıncın azaltılması için koltuk değneği kullanımı gerekebilir.
Çoğu insan, ameliyattan hemen sonra bir yürüme desteği yardımıyla yürümeye teşvik edilir. Ortalama 2 ila 3 ay içinde normal aktivitelerine hasta devam edebilecek iyileşmeyi gösterir.
Fakat implant sonrası tüm vücudun normal aktivitesine dönmesi bir yılı bulabilir. İlk 3 ay alçak sandalyelerde oturmaktan, koşmaktan, çömelmekten ve zıplamaktan hastanın kaçınması gereklidir.
Ayrıca kişinin kalça implantına alışması için doktor kontrolünde bir egzersiz programına başlaması gerekebilir. Cerrah ameliyattan sonra kişinin hangi aktiviteleri yapabileceği konusunda bilgilendirme yapar ve ameliyat sonrası kullanılmak üzere ilaç reçete eder.
Hastanın ameliyat öncesi aktivite düzeyine dönmüş gibi hissetmesi genellikle en az 4-6 ay sürebilir. Masa başı işi olan kişilerin, işten en az 4 hafta izin alması gerekebilir ve komplikasyonların ortaya çıkması durumunda bu süre daha da uzayabilir.
Kalça Protezi Ameliyatının Avantajları Nelerdir?
- Geliştirilmiş hareket kabiliyeti
- Kalça hasarına bağlı ağrının giderilmesi
- Gövde ve bacağın iyileştirilmiş koordinasyonu
- Günlük hayattaki fiziksel aktiviteleri kolaylaştırma